Vrienden van het Diemerbos

Concept-NRD Hoogspanningsstation Amsterdam Zuidoost

ZIENSWIJZE STICHTING VRIENDEN VAN HET DIEMERBOS

welzijn wijkt voor economie

Inleiding

In onze zienswijze op het voornemen voor het oprichten van een hoogspanningsstation Amsterdam Zuidoost hebben wij beargumenteerd aangegeven dat een dergelijk station het functioneren van de Diemerscheg als plaats voor publieke functies als ontspanning, recreatie en lichamelijk herstel onmogelijk gaat maken. Daarmee komt door de oprichting van een dergelijk station een einde aan het scheggenbeleid van de Metropool Regio Amsterdam; in ieder geval voor wat betreft de Diemerscheg. Het scheggenbeleid, dat bij de inrichting van het gebied een verdeling maakt tussen lobben, waar gewoond en gewerkt wordt aan de ene kant en groene scheggen, ruimten voor ontspanning en herstel daartussen. Tal van publieke functies moeten nu wijken voor een energievretende economie. De  preventieve effecten van de groene scheg voor de volksgezondheid - en dus ook de gezondheid van de werknemers - verdwijnen. De realisatie van het Hoogspanningsstation ondermijnt daarmee het vestigingsklimaat voor het bedrijfsleven. Deze hebben behoefte aan geestelijk en lichamelijk gezonde werknemers.

Wij zijn verder van mening, dat het beargumenteerde voornemen vanuit een behoudende optiek is opgesteld. Grootschalige gecentraliseerde energieproductie en transport zijn leidend zonder dat ook maar op enige plek aandacht wordt besteed aan decentrale opties. Kleinschalig opgewekt vermogen, dat in de nabijheid wordt gebruikt. In Tiel krijgt deze modernere optie inmiddels een uitwerking. Een goed voorbeeld van hoe het ook kan.

In de reactie van TenneT op onze zienswijze staat dat een deel van onze opmerkingen in het vervolg van het traject onderzocht gaan worden. Anderzijds wordt opgemerkt, dat  onze opmerkingen een meer politiek karakter hebben en dat dit politieke karakter buiten het aandachtsgebied van TenneT valt. Naar aanleiding van dit laatste vragen wij ons af of de reikwijdte van de inbreng van de reagerende organisaties daarmee niet al te zeer wordt ingeperkt. De ingebrachte reacties dragen enerzijds argumenten aan waarom het maatschappelijk beter is om af te zien van het voornemen tot de bouw van het hoogspanningsstation - een meer politieke insteek -  als dat suggesties worden aangedragen om de bouw zo aanvaardbaar mogelijk te realiseren - een meer technische insteek. TenneT heeft vooral een technische achtergrond, goed geschikt voor het "hoe". Het ministerie draagt de zorg voor het "wat en waarom". De politieke afweging. Een inspraaktraject hoort over beiden te gaan.

Inmiddels heeft het ministerie een vervolgnotitie gepubliceerd "Notitie Reikwijdte en Detailniveau" voor reactie voorgelegd. In onderstaande reageren wij op delen van deze nieuwe nota.

De zoeklocatie Weesp Noord

Bij de voorbereiding van de zoektocht naar een locatie voor het Hoogspanningsstation Amsterdam Zuidoost is ook de locatie Weesp Noord (locatie 4) in beeld geweest. Deze locatie wordt afgewezen. Twee redenen worden voor deze afwijzing aangegeven. In de eerste plaats wordt opgemerkt dat hierdoor banen verloren gaan voor werknemers uit de buurt. Een tweede afwijzingsgrond is, dat de kosten - mede daardoor - voor realisering van het Hoogspanningsstation hoog uitvallen.

Wat betreft het eerste argument het volgende. Er verdwijnen geen arbeidsplaatsen. De arbeidsplaatsen worden alleen verplaatst. Als voor die verplaatsing een locatie in de omgeving gekozen wordt, die door bij voorbeeld zijn omvang of ontbrekende specifieke voorzieningen niet geschikt is voor het Hoogspanningsstation, maar wel geschikt is voor de verplaatsing van de bedrijvigheid in Weesp Noord, dan komt in ieder geval een locatie beschikbaar, die geen afbreuk doet aan de publieke functies van de Diemerscheg.

De tweede afwijzingsfront brengt in beeld dat voor de locaties een Maatschappelijke Kosten-Baten Analyse (MKBA) heeft plaatsgevonden. In het beschikbare materiaal is daarover verder niets terug te vinden. Toch lijkt het ons - ook voor de politieke discussie - uitermate belangrijk om over deze informatie te kunnen beschikken. Wat zijn de effecten van de realisatie van het hoogspanningsstation voor de kosten voor gezondheid? Wat zijn de gevolgen voor de arbeidsproductiviteit als de groene Diemerscheg zijn rol als herstelgebied voor werknemers verliest? Wat zijn de gevolgen voor het vestigingsklimaat? Wat zijn de gevolgen voor de waarde van het vastgoed (woningen, horeca)?

Wij achten deze MKBA-informatie noodzakelijk om inzicht te krijgen in de maatschappelijke gevolgen van de realisatie van het Hoogspanningsstation.

Aanzet tot de milieueffectrapportage (mer)

Voor zover wij kunnen beoordelen voldoet de opsomming van te onderzoeken elementen aan de basisinhoud van hetgeen in een MER aan de orde moet komen. Wel constateren wij een aantal zorgpunten.

 Geen ecologische jaarrond-inventarisaties

NRD noemt “kwalitatief bureauonderzoek” en “oriënterende veldbezoeken”.

Voor een 380 kV-station + nieuwe of aangepaste masten is verplicht:

• broedvogelinventarisaties
• wintervogels / foerageergebieden
• uilenonderzoek
• vleermuisrelevante onderzoeken zomer, najaar, winter
• insectenonderzoek (bijv. libellen/moerasfauna)
• moeras- en veenhabitatfauna

Draadslachtofferanalyse is veel te beperkt

NRD verwijst alleen naar “dosis-effectrelaties”.

Er mist:

• soortgroepgerichte analyse (ganzen, zwanen, roofvogels, uilen)
• migratieroutes IJmeer–Diemerbos–Vechtstreek
• nachtfauna (uilen!)

Het achterwege laten van dergelijke onderzoeken geeft een juridisch risico's.

Geen onderzoek naar permanente lichtvervuiling

NRD onderzoekt alleen “kwaliteit van donkerte” bij woningen.

NRD onderzoekt niet:

• effect op nachtvlinders
• effect op vleermuizen
• effect op broedgedrag uilen
• effect op corridor Diemerbos → Vecht → IJmeer

Geluid is onvoldoende (géén 24-uursmodellering, géén worst-case scenario’s)

Concept NRD zegt te onderzoeken:

• “model voor transformatoren”
• coronageluid: alleen kwalitatief
• laagfrequent: genoemd maar niet gemodelleerd

Een 380 kV-station bevat 4 transformatoren + koeling + schakelvelden → dit is grote permanente geluidsuitstraling. Worst-case moet altijd gemodelleerd worden. Daarnaast wordt onderzoek naar cumulatie van geluid niet genoemd. Dit terwijl weg- rail en luchtinfrastructuur (aan- en uitvliegroutes van de Buitenveldertbaan) geluidrelevante objecten zijn.

Hydrologie

Wij beoordelen het onderzoek van naar de hydrologiesche omstandigheden van het Hoogspanningsstation op zijn zachtst gezegd beperkt: geen model, geen scenario’s, geen cumulatietest. Er wordt alleen gezegd: “invloed grondwaterstand” en “beïnvloedingsgebied”.

Wat ontbreekt.

Onderzoek naar:

• veenoxidatie (klimaateffecten)
• effecten op waterpeilen van veenweide, moerasbos en Diemerbos
• effecten op de vernattingspilot
• lokale watergangen / polderstructuur-impact
• warmtedissipatie transformatoren (microklimaat bodemwater)

Geen beoordeling van 20–25 ha verharding op ecologie en waterkwaliteit

Verhard oppervlak →

•  ⁠minder infiltratie, meer afspoeling →
•  effecten op KRW-lichamen en sloten

Concept NRD noemt dit niet.

Cumulatie te zwak uitgewerkt

NRD: “indien relevant wordt cumulatie beschreven”.

Wat ontbreekt is het aangeven van wat verstaan wordt onder "indien relevant" zoals:

• cumulatie met windturbines Diemerscheg
• cumulatie met vernatten Diemerbos
• cumulatie met zoekgebied waterberging Deltaprogramma
• cumulatie met A9 + Weespersluis + zonnevelden + geothermie
• cumulatie met biodiversiteitsprojecten (NNN)
• cumulatie met nachtelijke verlichting van windturbines

Afwezigheid van deze onderzoeken naar cumulatieve effecten maakt het MER Juridisch kwetsbaar!!!!!

Alternatieven niet volledig (ontbrekende varianten)

NRD sluit vooraf uit:

• compact GIS-station (behalve extreem)
• ondergrondse 380 kV-deelvariant
• alternatieve positionering dichter bij infrastructuur (bovengronds clustering)
• modulaire gefaseerde aanleg

Deze moeten naast een 0-variant en een meest milieuvriendelijke variant verplicht worden onderzocht in het plan-MER.

 Geen effectanalyse van warmtebelasting en SF₆-risico’s

NRD noemt luchtkwaliteit.

NRD noemt niet:

• emissies van koelinstallaties
• SF₆-lekkage-emissies (zeer krachtig broeikasgas)
• risicoanalyse op containerbrand / oliebrand

Impact op open landschap / zichtlijnen

Onvoldoende concreet. NRD noemt het thema.

Maar:

• geen zichtveldkaarten (bij publiekspresentatie werd verouderd kaartmateriaal gebruikt)
• geen 3D-visualisaties
• geen beoordeling van industriële schaalvergroting (station + mastenrij)

 Sociaal-maatschappelijke effecten te beperkt

 NRD noemt recreatie en woningen.

NRD mist:

• impact op volkstuinen met verblijfsfunctie, dus 6 maanden per jaar 24/7 bewoning, en overige maanden intensieve aanwezigheid overdag
• impact op natuurvrijwilligers / educatie
• impact op stiltebeleving en rust in Diemerscheg
• effect op gezondheid (stress, ongerustheid, quality-of-life)
• Impact op vestigingsvoorwaarden bedrijven

Geen risicoanalyse waterveiligheid bij calamiteiten

Wij noemen:

• transformatorkuipen vol olie
• lekkages richting watergangen
• brandscenario’s in overstromingsgevoelig gebied
• PFAS/olie-afspoeling bij regen

Beperkte analyse van benodigde grondverzet, PFAS en vervuilde bodems

NRD noemt alleen “grondverzet”.

In NRD ontbreekt:

• PFAS-risico’s
• saneringsplicht
• effect op polderbodemstructuur en CO2 uitstoot.

SAMENGEVAT

De concept-NRD:

 Neemt de basis MER-onderwerpen mee, maar

→ Laat veel essentiële 380 kV-specifieke, natuur- en hydrologische onderzoeken weg

→ Heeft te beperkte alternatieven

→ Is voor natuur, hydrologie, landschap en gezondheid onvoldoende diep

→ Neemt cumulatie niet serieus genoeg

→ Neemt Diemerbos / Diemerscheg / Gemeenschapspolder-specifieke waarden onvoldoende mee

Met de in de concept NRD genoemde onderzoeksopzet wordt naar onze mening geen adequate MER mogelijk, die een verantwoorde keuze voor het voorgenomen Hoogspanningsstation mogelijk maakt.

Namens de Vrienden van het Diemerbos,

Lourens Burgers