Vrienden van het Diemerbos

Zienswijze op "Partiële herziening Omgevingsvisie Diemen 2040"

OVER WIEKEN EN WEIDEN 3

Wind tegen

Algemene beschouwing

Dit is de derde zienswijze, die de stichting Vrienden van het Diemerbos opstelt in verband met de zoektocht van het gemeentebestuur van Diemen naar locaties voor het opstellen van windmolens. Ditmaal betreft het de partiële herziening van de Omgevingsvisie 2040. Wij constateren dat het bestuur van de gemeente in het proces dat tot de locatiekeuze moet leiden zorgvuldig omgaat met de belangen van de bewoners en deze ruim de gelegenheid geeft om zich te informeren en het proces van besluitvorming te beïnvloeden.

Eerder gaven wij onze afwegingskaders aan bij de beoordeling van de voorstellen van het bestuur van Diemen. In het kort komt dit hierop neer.

Discussie over de Regionale Energie Strategieën (RES) mag niet alleen over het plaatsen van windmolens en zonnecellen gaan. Opstellen van windmolens en zonnepanelen moet het sluitstuk zijn van het pakket aan maatregelen, dat genomen kan worden om het gebruik van fossiele energie met al zijn bijdragen aan de opwarming van de aarde terug te dringen. Voorafgaand aan energietransitie gaat proactie en preventie van de energiebehoefte. Isolatie van woningen, het beperken van vervoersbehoeften, het terugdringen van de intensieve veehouderij zijn voorbeelden van dergelijke proactieve en preventieve maatregelen . De energiebehoefte als zodanig kan en moet omlaag. Als al dergelijke maatregelen daarvoor genomen zijn, kan stromingsenergie in de plaats komen van het gebruik van fossiele brandstoffen.

 Vooralsnog zien wij geen spoor van een dergelijk geïntegreerd overheidsbeleid om de klimaatproblemen op te lossen. Dit is overigens niet een verwijt aan het gemeentebestuur van Diemen, maar aan het gebrek aan klimaatbeleid van de overheid in het algemeen. Maatschappelijke activiteiten, waarbij energie gebruikt wordt, worden niet systematisch beoordeel op hun klimaateffecten en indien daar aanleiding toe bestaat bijgestuurd. In tegendeel; de grootste uitstoters van klimaatopwarming worden het meest gesubsidieerd (landbouw, luchtvaart, scheepvaart, staalproductie). De geloofwaardigheid om enthousiast onthaal te verwachten voor het opstellen van windturbines en zonnevelden met hun direct waarneembare negatieve effecten op de woon- en leefomgeving wordt daar niet groter van. Daarbij komt, dat de klimaatcrisis zich in een langzaam tempo ontwikkelt. Het gebrek aan zichtbaarheid van het probleem heeft een beperkend effect op het gevoel van urgentie en daarmee maatschappelijk draagvlak. De consensus onder wetenschappers over de klimaatcrisis - zoals achtereenvolgende rapporten van het IPCC laten zien - is onvoldoende om maatschappelijk draagvlak te creëren. Zeker als de impact van deze rapporten in de politiek omstreden worden ondanks de te verwachten ernstige maatschappelijke effecten en kosten.

Dit gezegd hebbende gaan wij in het volgende in op hetgeen het bestuur van de gemeente Diemen voorstelt in de partiële herziening van de Omgevingsvisie 2040. Ter voorbereiding heeft de gemeente een mer uit laten voeren naar de effecten van het opzetten van windmolens op het gemeentelijk grondgebied.

Op grond van de resultaten van het MER stelt het college voor te kiezen voor een cluster van 4 windmolens. In deze zienswijze gaan wij in op een aantal van de randvoorwaarden, die bij deze keuze relevant zijn. Wij leggen daarbij het accent op de randvoorwaarden, die vanuit het perspectief van de Vrienden van het Diemerbos het meest relevant zijn.

Het MER

De beoordeling van het MER gaat onze expertise te boven. Het is aan de commissie MER om zich over de kwaliteit uit te spreken. Op 17 punten wordt het voornemen doorgelicht.

Wat ons opvalt is, dat bij de mer de milieukosten van het oprichten van een windturbine - met uitzondering van de aanlegfase - niet bij de beschouwingen is betrokken. Het oprichten van een windturbine heeft echter ook een bredere ecologische voetafdruk. Wij denken daarbij aan de grondstoffen, die nodig zijn om d windmolen te produceren en de energie, die daarmee gemoeid is. Ook de fase na het functioneren van de windmolen heeft ecologische gevolgen. In hoeverre is hergebruik van materialen mogelijk. Met andere woorden: milieueffecten van het oprichten van windmolens zijn complex en in ieder geval omvangrijker dan het installeren en functioneren van de turbines..

Ecologische inpasbaarheid

Uit het MER lijkt, dat de milieugevolgen van het opstellen van windvermogen mee te vallen. Dit is echter niet het geval voor een paar voor de Vrienden van het Diemerbos belangrijke aspecten als gebiedsbescherming en soortenbescherming. Alle vier de varianten scoren op dit punt ronduit slecht. Ook de aspecten landschap en recreatie, die voor de bezoekers van het Diemerbos en de Diemerscheg in het algemeen zo belangrijk zijn scoren slecht. Zeker als het gaat om de voorkeursvariant die het college voorstelt.

Het huidige beleid van de gemeente Diemen is om de natuur- en recreatieve waarden van de Diemerscheg te versterken. De Diemerscheg is wat betreft deze waarden een gebied dat door actief beleid in het verleden sterk verwaarloosd is. De weinig flatteuze aanduiding van de Diemerscheg bij de waardering van de scheggenstructuur rond Amsterdam is die van "het lelijke eendje". Het wordt doorsneden door infrastructuur. Er zijn nieuwe woningbouwlocaties (Weesp) in ontwikkeling. Aanleg van wind- en zonvermogen tast de natuur en de recreatieve waarden nog verder aan. Bij de verdere uitwerking verwachten wij dat het bestuur van de gemeente tegelijkertijd een traject uitzet dat zich richt op compensatie ten behoeve van ecologische en recreatieve waarden.

Tiphoogte

In alle stukken tot nog toe wordt uitgegaan van een tiphoogte van de molens tot maximaal 145 meter. Deze beperking is ingegeven door de veiligheidsrisico's van het vliegverkeer.  Deze passage komt in het kader van de RES, waar de decentrale overheid op verzoek van de centrale overheid een bijdrage wil leveren aan de reductie van CO2 uitstoot door het opstellen van wind- en zonvermogen wrang binnen. De luchtvaart levert verreweg de grootste uitstoot van CO2. Schiphol hoort tot de 4 grootste luchthavens van Europa. De behoefte aan kerosine is zo groot, dat er speciale pijpleidingen zijn aangelegd ten behoeve van de bevoorrading van kerosine. Op deze kerosine wordt geen belasting geheven. En uitgerekend deze klimaatbelaster bij uitstek wordt naar de ogen gekeken bij het vinden van ruimte voor het opzetten van windmolens. Dit nog afgezien van de hinder, die het vliegverkeer voor de bewoners in een weid gebied rond Schiphol oplevert, de uitstoot van zeer zorgwekkende (kankerverwekkende) stoffen, de belemmeringen van het vliegverkeer voor de broodnodige ontwikkeling van woningen en de zeer geringe bijdrage van de luchtvaart aan het bruto binnenland product.

In het aan ons voorgelegde materiaal nemen wij kennis van de lage verwachting dat de beperking van de tiphoogte tot 145 meter voldoende perspectief biedt aan initiatiefnemers voor een voldoende business case. Een hogere tiphoogte geeft dat perspectief wel en levert ook een veel betere bijdrage aan stromingsenergie.

Hoge molens vangen veel wind. De Vrienden van het Diemerbos geven het bestuur van de gemeente in overweging om varianten met een hogere tiphoogte en daarmee een beter  energie- en daarmee klimaatresultaat alsnog op de milieueffecten voor de aandachtsgebieden uit het MER te (laten) onderzoeken. Er kan vervolgens een afweging gemaakt worden in hoeverre de gemeente alsdan bereid is om de door het rijk gewenste bijdrage aan stromingsenergie te leveren. Milieukosten en milieubaten van de verschillen in tiphoogten moeten geoptimaliseerd zijn.

Zon

Naast het opstellen van windturbines geeft het bestuur van de gemeente Diemen ook in haar voorstel voor partiële herziening van de Omgevingsvisie aan, waar naar haar mening mogelijkheden zijn om gebruik te maken van de zon als energiebron.

In eerdere zienswijzen hebben wij aangegeven, dat in indien mogelijkheden voor energietransitie in het gebied van de Diemerscheg ontwikkeld gaan worden, dit dient aan te sluiten op de bestaande infrastructuur. Wij constateren dat het bestuur van de gemeente dit als uitgangspunt genomen heeft genomen in haar zoektocht. De A1 en de A9 geven ruim aanknopingspunten voor dit meervoudige ruimtegebruik.

Aanvullend op de voorstellen die het bestuur nu doet voor locaties voor het opstellen van zonnepanelen hebben wij de suggestie gedaan om ook het parkeerterrein bij de hoofdingang van het Diemerbos door overkapping geschikt te maken voor het plaatsen van zonnepanelen. Elders is daar ervaring mee opgedaan. Ook bij het opstellen van zonvermogen is meervoudig ruimtegebruik mogelijk en wenselijk. Wij vragen graag nogmaals aandacht voor deze variant van meervoudig ruimtegebruik.

Samenvattend

• ·       Wij missen inzicht in proactief en preventief klimaatbeleid, waar energie transities als het opstellen van windmolens en zonnecellen het sluitstuk van is.
• ·       Het MER geeft goed inzicht in een beperkt aantal milieurelevante aspecten van het opstellen van windvermogen. Deze betreffen vooral het opstellen en beheren van de windmolens. Andere milieugevolgen die samenhangen met de levenscyclus van windmolens als ontwikkeling en amoveren blijven buiten beeld. Dit beperkt het inzicht in de milieueffecten van het geheel.
• ·       Het opstellen van windvermogen doet afbreuk aan de natuur- en recreatiewaarden van het gebied. Wij dringen er op aan dat dit verlies gecompenseerd wordt op andere plekken in de Diemerscheg.
• ·       De milieuopbrengsten van het plaatsen van windmolens worden aanzienlijk beperkt door de beperking die de veiligheid van de meest klimaatbelastende en daarvoor gesubsidieerde industrie - het vliegverkeer -  aan de plaatsing van windmolens oplegt. Wij vinden een beter inzicht in de consequenties daarvan wenselijk en stellen het bestuur van de gemeente voor alsnog inzicht te verwerven in de betekenis van deze beperkende voorwaarde ten opzicht van de situatie dat deze beperking er niet was geweest.
• ·       Wij vragen het bestuur van de gemeente te overwegen gebruik te maken van de parkeerplaats bij de hoofdingang van het Diemerbos om door overkapping daarvan de plaatsing van zonnepanelen mogelijk te maken.

Namens de Stichting Vrienden van het Diemerbos

Lourens Burgers, voorzitter a.i.

Bereikbaarheid:

email: lourens.burgers@tip.nl

mob: 0625007902