Vrienden van het Diemerbos
JAARVERSLAG 2024
Van bossen naar scheggen
Het bos een stem geven. Dat was toen bij de oprichting van de Stichting Vrienden van het Diemerbos ons doel. En dat was nodig ook. De centrale overheid trok zich terug uit zijn zorg voor de ontwikkeling van de natuur in Nederland. Nu - in 2024 - is het meest in het oog springend daarbij de gevolgen van de stikstofcrisis, of liever gezegd de afwezigheid van beleid om iets te doen aan de omvangrijke uitstoot van stikstof, voor de natuurcrisis. Tien jaar geleden was het de beëindiging van het beleid voor de ecologische hoofdstructuur (EHS) en de decentralisatie van en bezuiniging op het natuurbeleid. De EHS is weliswaar vervangen door het Natuur Netwerk Nederland (NNN), maar dit is toch veel minder ambitieus dan de EHS. Het gaat hier vooral om de inhoud van het natuurbeleid. De decentralisatie ging echter ook gepaard met een dramatische bezuiniging op het budget. De decentrale overheden kregen belangrijke beleidsdossiers van natuurbeleid overgedragen, maar er werd geen geld ter beschikking gesteld om hun nieuwe taken op zich te nemen.
De vrees van de Vrienden van het Diemerbos was dat dit tot gevolg kon hebben dat de beheerder van het Diemerbos (Staats Bosbeheer) en de gemeente Diemen in de verleiding konden komen om het jonge Diemerbos te offeren. Voor Staatsbosbeheer waren goede argumenten te bedenken om financiën te sparen bij het beheer van dit nog jonge bos. Voor de gemeente Diemen is de locatie van het Diemerbos in principe zeer verleidelijk om woningbouw en bedrijvigheid te faciliteren. Om dit te voorkomen had het bos vrienden nodig, die opkomen voor het belang van natuur en recreatie. Dat dat belang van het bos nu onweersproken is, zien wij als resultaat, waar wij een bijdrage aan hebben kunnen leveren. Daar zijn wij met gepaste bescheidenheid trots op. Alertheid blijft gewenst.
Vriendendag 2024
De Vriendendag 2024 stond dit jaar in het teken van herkenning van biodiversiteit. Onze Vriend van het Diemerbos Ankie Konings introduceerde apps om zelf te weten te komen welke soorten planten en vogels je waarneemt. Tijdens een Quiz werd gekeken hoe het met de kennis van de Vrienden gesteld is als het gaat om biodiversiteit. Opvallend was dat veel Vrienden een uitgebreide kennis bezitten over de soortenrijkdom van de natuur en van de natuur in het Diemerbos in het bijzonder. Na de lunch gingen wij het bos in om te ervaren hoe de apps werkten.
Tijdens de Vriendendag hebben wij afscheid moeten nemen van onze boswachter Anne Voorbergen. Zij was meer dan vijf jaar onze vertrouwde verbinder met Staatsbosbeheer. Wij zijn zeer dankbaar voor al het werk dat zij voor het bos heeft gedaan en haar tomeloze enthousiasmerende energie.
Het bos
Het bos kan nog altijd beter. Staatsbosbeheer werkt daar samen met andere organisaties hard aan. Het gaat niet alleen om beheer, maar ook om ontwikkeling. Een meer divers bos betekent ook een grotere mate van diversiteit van soorten voor wie het bos de biotoop is of kan worden.
Het verbeteren van het bos gaat niet altijd zonder slag of stoot. Zo moesten een paar jaar geleden de abelen bij de hoofdingang wijken omdat de grond waarop zij stonden niet geschikt was voor hun wortelen en ze daarmee een gevaar opleverden voor mens en dier door het risico van om te waaien. Ook de resterende abelen in het abelenlaantje moesten wijken om dezelfde rede.
Inmiddels beginnen de knotwilgen, die als vervanger werden geplant bij de ingang echt op knotwilgen te lijken. Staatsbosbeheer heeft in 2022 langs het abelenlaantje berken geplant. Het abelenlaantje wordt zo een berkenlaantje. We wennen langzaam maar zeker aan de nieuwe iconen van het bos.
In 2024 is het bestuur door Staats Bosbeheer bijgepraat over een pilot voor een nat moerasbos. Op drie verschillende plekken gaat er worden geëxperimenteerd. Door (delen van) het bos te vernatten wordt de biodiversiteit vergroot en kan het bos beter bijdragen aan de klimaatadaptatie.
De Diemerscheg.
Bij de planologische ontwikkeling van Amsterdam in de eerste helft van de twintigste eeuw - het Algemene Uitbreidings Plan van Amsterdam - werd het te ontwikkelen gebied verdeeld in lobben en scheggen. In de lobben werd gewoond, de scheggen maakten het mogelijk om op korte afstand van de woning een groene ruimte te hebben, die kon dienen als de longen van de stad. Deze structuur staat ook wel bekend als het 'vingermodel'. De Diemerscheg is één van die scheggen in het zuidoosten van de regio. Het Diemerbos maakt daar onderdeel van uit. De ontwikkeling van de Diemerscheg is voor de Vrienden van het Diemerbos één van de belangrijke onderwerpen om zich voor in te zetten. De Diemerscheg verdient onze aandacht en dat is nodig ook. Over de Diemerscheg wordt gesproken als 'Het lelijke eendje onder de scheggen'. Er is dus ook veel te doen. "Niets doen is geen optie" staat op het tegeltje, dat wij tijdens een bijeenkomst over de Scheggen, georganiseerd door de ARCAM ontvingen. Het Ontwikkelingsperspectief voor de Diemerscheg geeft richting aan de ontwikkeling. Interessante punten uit het ontwikkelingsperspectief voor het Diemerbos zijn:
- de ontwikkeling van een klimaatbos met een moerasachtig karakter; goed voor de adaptatie van de opwarming van de aarde (zoals het verbeteren van de wateropvang in de Amsterdamse regio)
- de ontwikkeling van een natuurboulevard
- het aanbrengen van natuurpassages waardoor de flora en de fauna zich over een groot gebied robuust kan ontwikkelen
- de aanleg van een strandje aan de Diem in verband met het versterken van de recreatieve functie van het gebied
- de bewegwijzeren van een fiets- en wandelrondje Diemerscheg
- Wij denken dat het ontwikkelperspectief goede vooruitzichten biedt voor robuuste natuurontwikkeling in het gebied en het recreatief vermogen versterkt.
- De realisering van al deze goede voornemens is geen eenvoudige klus. Toch zijn er dit jaar belangrijke vorderingen gemaakt. Het moerasbos kwam hiervoor al aan de orde. Maar ook de natuurboulevard en het rondje Diemerscheg maken vorderingen.
Gebiedsmarketing informeren over het feit dat overheden in
In opdracht van de stuurgroep Diemerscheg heeft een breed samengestelde werkgroep onder leiding van Buro Buhrs zich gebogen over de vraag hoe de bekendheid van de Diemerscheg verbeterd kan worden. De Vrienden van het Diemerbos waren vertegenwoordigd in deze werkgroep en hebben hun bijdrage geleverd.
Als doelen van de gebiedsmarketing werden genoemd:
- Mensen bewustmaken van de waarde van de Diemerscheg en het feit dat het zo dicht bij hun woonomgeving is
- Mensen bewust maken van de onbekendere parels die in de Diemerscheg liggen, naast de bekendere gebieden. Door de hele Diemerscheg op de kaart te zetten kunnen we nieuwe verbindingen en bestemmingen beter vindbaar maken
- Doelgroepen informeren over het feit dat overheden in de Diemerscheg investeren en daarmee zowel natuur als recreatiemogelijkheden versterken
- Draagvlak verwerven voor bescherming van de Diemerscheg en voedingsbodem leggen voor verdere investeringen in beheer en onderhoud
- Stimuleren van samenwerking en eigenaarschap tussen de betrokken partners
In het rapport staan tal van aanbevelingen om de bekendheid van het bos op deze wijze te vergroten en daarmee draagvlak te ontwikkelen. De Vrienden van het Diemerbos hebben met de resultaten van deze werkgroep weer meer instrumenten om hun doelstellingen met betrekking tot het bos te realiseren.
De politiek en het bos
Het project van de gebiedsmarketing richtte zich vooral op de gebruikers van het bos. Dit gaf ons aanleiding om ook eens te kijken hoe de het Diemerbos en de Diemerscheg ook beter in de belangstelling van onze volksvertegenwoordigers geplaatst kan worden. In samenwerking met de Natuur- en Milieufederatie van Noord-Holland, Staatsbosbeheer, en in overleg met de stuurgroep Diemerscheg zijn wij dit jaar gestart met de organisatie van een symposium, dat zich er specifiek op richt om de diverse publieke belangen, die de scheg vervult en de bedreigingen, die op de scheg afkomen met de betrokken volksvertegenwoordigers te bespreken.
RES. Regionale Energiestrategie
De gemeente Diemen heeft haar beleid voor de energietransitie vastgesteld. Op een aantal momenten hebben de Vrienden van het Diemerbos hun inbreng daarin gegeven."In 2022 hebben wij een zienswijze ingediend "Over wieken en weiden" en hebben wij deelgenomen aan een bijeenkomst met vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties.
Het Diemerbos is één van de zoekgebieden voor wind en zon. Vanuit de overtuiging dat wij met zijn allen de klimaatramp moeten bestrijden heeft het bestuur in haar zienswijze aan de gemeente meegegeven, dat wat betreft de Vrienden van het Diemerbos binnen ecologische randvoorwaarden langs de A1 mogelijkheden zijn voor een beperkt aantal windmolens en dat door overkapping van het parkeerterrein bij de hoofdingang van het bos ruimte ontstaat voor het plaatsen van zonnepanelen. Verder hebben wij meegegeven dat voorafgaand aan het plaatsen van windmolens en zonnepanelen een echte energiestrategie inventariseert hoe energiegebruik teruggedrongen kan worden. Wij noemen mogelijkheden van compact bouwen. Door bij de planning van infrastructuur het gebruik van langzaam verkeer (lopen en fietsen) te stimuleren en autoverkeer te ontmoedigen komt een vanzelfsprekende reductie van gebruik van fossiele brandstoffen tot stand. In zijn algemeenheid gaven wij de gemeente mee dat bij de energietransitie eigenlijk een strategieladder bewandeld moet worden. Eerst kijken naar mogelijkheden die energiegebruik voorkomen, dan kijken naar zuiniger gebruik van energie, waar voorkomen niet mogelijk is (bij voorbeeld door beprijzen). Pas als al die mogelijkheden zijn uitgeput kunnen zon, wind en andere vormen van stromingsenergie ingezet worden om de fossiele brandstoffen te vervangen. Het beeld mag niet ontstaan dat overlastgevende stromingsenergie alleen wordt ingezet om de almaar toenemende vraag naar energie te accommoderen. Dweilen met de kraan open.
In 2023 heeft het bestuur van de gemeente Diemen in een voorstel voor partiële herziening van de Omgevingsvisie Diemen 2040 haar voorstellen verder uitgewerkt. Een Milieu Effect Rapportage (MER) lag daaraan ten grondslag. In een nieuwe zienswijze hebben de Vrienden van het Diemerbos in 2024 hierop volgens deze zelfde redeneerlijn gereageerd. Een vergelijkbare zienswijze hebben wij ingediend bij de gemeente Amsterdam n.a.v. de voornemens van die gemeente. Ook hebben wij ingesproken tijdens relevante raadsvergaderingen van beide gemeenten. Wat opvalt is dat de voornemens van Diemen en Amsterdam met elkaar in verband gebracht, blijkt dat een groot aantal windmolens voorzien worden in het gebied van de Diemerscheg. Daarmee vormt de energiestrategie van de gemeenten een directe bedreiging voor het gebied, dat door die gemeenten zelf omarnd wordt vanwege het belang voor de rust van de bewoners.
Biodiversiteit
Een project dat wij hebben opgepakt is dat van biodiversiteit. De ontwikkeling van de natuur is immers weinig anders dan het bevorderen en verbeteren van biodiversiteit. Dit blijkt toch een ingewikkelder onderwerp te zijn dan het op het eerste gezicht lijkt.
Om te beginnen kan je biodiversiteit benaderen vanuit een optiek van inventarisatie van soorten en omvang van soorten. Het gaat daarbij om dieren en planten.
Het volgende niveau is de onderlinge samenhang van al die soorten. Hoe afhankelijk zijn zij van elkaar en maken zij dus onderdeel uit van elkaars biotoop?
Nog ingewikkelder is de plaats van de menselijke soort in dit geheel. Wat is het belang van soortenrijkdom voor de menselijke soort (en omgekeerd van de menselijke soort voor de soortenrijkdom)? En in hoeverre komt onze belangstelling voor biodiversiteit voort uit een antropocentrisch perspectief? De mens is een natuurlijk wezen en domineert de natuur. Welke gevolgen heeft deze dominantie voor de kwaliteit van de eigen biotoop?
In 2023 hebben wij het project van de biodiversiteit wederom op onze agenda gezet. Dit keer niet vanuit de soorten gezien, maar vanuit de voorwaarden voor soortenrijkdom. Een moeilijke materie. In een startnotitie hebben wij de opzet van het project uitgewerkt. Het doel is om een manifest op te stellen waarin wij aandacht vragen voor beleidsinterventies, die nodig zijn om de biodiversiteit en daarmee de natuur te versterken en onze eigen habitat te herstellen.
Bos heeft podium
House of Bird blijkt steeds weer een pareltje, dat door betrokken ondernemers aan ons bos is toegevoegd. Vanuit de Vrienden van het Diemerbos kwam het idee naar boven of House of Bird een kans bood om een lang gekoesterde wens in vervulling te laten gaan. Wat zou het leuk zijn om in het bos een kleinschalig podium te ontwikkelen waar in de buitenlucht voorstellingen voor publiek gegeven konden gaan worden. Na overleg met de ondernemers van House of Bird en een vertegenwoordiging van de Omval - het culturele centrum van Diemen - is in 2021 begonnen met voorstellingen voor de jeugd. 'Daarom Diemen' ondersteunt de voorstellingen. Het initiatief uit 2021 is in 2022 en 2023 voortgezet met wederom een aantal jeugdvoorstellingen. Aan de hand van de ervaringen met jeugdvoorstellingen is eind 2023 met een positieve uitkomst bekeken of ook uitvoeringen voor een ouder publiek tot de mogelijkheden behoort. Alles natuurlijk binnen de randvoorwaarden dat dit niet tot overlast van andere gebruikers van het bos leidt. Door personeelswisselingen bij de Omval heeft dit in 2024 nog niet tot een vervolg geleid. Het enthousiasme bij alle betrokkenen moet toch leiden tot een leuk programma bij House of Bird in de zomer van 2025.
DiemerCross
Het organiseren van de DiemerCross had na een paar jaar corona weer zijn oude vorm terug gekregen. De DiemerCross neemt een steeds prominentere plaats in op de crossagenda van Amsterdam en omgeving. Een begrip omdat de Cross zeer zwaar is. Maar ook een vrolijk evenement, waar de Neutenblazers extra glans aan geven. Na de Cross in 2024 bleek de bodem van het bos de grote hoeveelheid deelnemers niet meer te kunnen verwerken. Staatsbosbeheer kan de cross in het gebied niet langer faciliteren. De Cross van 2024 was dus de laatste Cross door het Diemerbos.
Financiën.
In 2024 heeft de Stichting Vrienden van het Diemerbos (de Vrienden) van de gemeente Diemen wederom een subsidie mogen ontvangen. Met kunst en vliegwerk hebben wij dit jaar onze werkzaamheden daarmee kunnen financieren.
Uitgebreider wordt op onze financiële situatie ingegaan in ons financiële jaarverslag.
Communicatie
Onze website is nog steeds een belangrijk instrument om met onze vrienden in contact te blijven. Met name de onderwerpen, die volgen uit de wijze waarop wij invulling geven aan onze taak van belangenbehartiger van de gebruikers van het bos krijgen er aandacht.
Onze facebookpagina heeft een steeds groter bereik. Inmiddels hebben meer dan 1000 deelnemers onze pagina 'geliked'. Via de facebookpagina attenderen wij de lezers op de diverse activiteiten, die in het bos worden georganiseerd. Ook introduceren wij organisaties, voor wie het bos een belangrijk onderdeel van de werkzaamheden betreffen. Wij doen dat onder het kopje 'De Buren van het Bos'. Verder bieden wij ruimte aan gebruikers van het bos om hun foto's met andere gebruikers te delen. Het kopje dat hierbij hoort is 'Bos in beeld'.
Regelmatig wordt het bestuur om informatie gevraagd, of worden klachten gemeld. Het bestuur beantwoordt de vragen of zorgt ervoor, dat de boodschap bij degene terecht komt, die met relevante deskundigheid kan reageren.
In 2024 hebben wij relevante organisaties (bewonersorganisaties, volkstuinders verenigingen, …) uitgenodigd om met ons van gedachten te wisselen over de ontwikkeling van het bos. Dergelijke contacten hebben goed bijgedragen om ons inzicht in de relevante vraagstukken nog verder aan te scherpen.
Vogelexcursie
De vogelwandeling 2024 stond in het teken van de overwinteraars. Onder de bezielende leiding van vogelaar Yigal Shimshon werden ongeveer 20 verschillende soorten gespot.
Dauwtrappen
Eén van onze leukste activiteiten is het jaarlijkse dauwtrappen. We verzamelen dan rond de langste dag bij het ochtendgloren en ademen de nieuwe dag in. Gezien de vroegte van de dag, is het aantal betrokkenen bij dit hoogtepunt over het algemeen niet groot. In 2024 hebben wij het dauwtrappen overgeslagen.
Organisatie
Dit jaar heeft het bestuur bestaan uit Lourens Burgers (voorzitter a.i.), Paul Kist (penningmeester) en Tom Witkamp (secretaris).
Aan het eind van 2023 heeft onze secretaris Marijke van Eckeren haar functie neergelegd. Een gemis van jewelste.
Dit jaar hebben wij een aantal Vrienden bereid gevonden om ons werk te ondersteunen. Rob Alberts, Ankie Koning en Linda Verdaasdonk nemen deel aan onze beraadslagingen en vertegenwoordigen ons ook naar buiten en helpen ons jaarprogramma uit te voeren.
Nieuwe belangstellenden voor het lidmaatschap zijn van harte welkom. Als je een keer een bestuursvergadering wilt bijwonen, laat het ons weten. Het bestuur komt maandelijks bijeen.
In 2024 hebben de voorzitter en de penningmeester weer een afzonderlijk overleg met de portefeuillehouders van Diemen en van Weesp / Driemond kunnen houden. Ook doorgaans twee maal per jaar vindt overleg plaats tussen het bestuur van de Vrienden en de ambtelijke projectgroep. In alle bescheidenheid kunnen wij zeggen dat de afgelopen jaren overziend de Vrienden zich bewezen hebben als belangenbehartiger van de gebruikers van het bos en als coördinatiepunt voor die zaken die het bos betreffen.
voorzitter a.i.
Reacties